W oczekiwaniu na rozwiązanie, każda ciężarna matka zaczyna się zastanawiać nad przysługującym jej po porodzie urlopem. Większości z nas zależy, by pierwsze miesiące – a nawet lata – móc spędzić u boku swojej nowo-narodzonej pociechy. Jak do tej pory przedstawiały się zasady dotyczące urlopów dla świeżo upieczonych rodziców? Co w ostatnim czasie zmieniło się w tym względzie? Czym różnią się od siebie urlopy macierzyńskie, ojcowskie, rodzicielskie i wychowawcze? Na te pytania odpowiedzi udzieli nam niniejszy artykuł.
Podstawowe terminy
Mężczyzna nie może się zrzec urlopu ojcowskiego na rzecz matki dziecka (Źródło: prawo.egospodarka.pl)
Na początku warto wyjaśnić jakimi pojęciami będziemy się posługiwać w dzisiejszym poście. Urlop macierzyński, ojcowski, rodzicielski i wychowawczy to określenia płatnych przerw w pracy. Urlop macierzyński to podstawowa przerwa w pracy, związana z urodzeniem dziecka. Przysługuje każdej kobiecie, która urodziła bobasa i w dniu porodu była zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Trwa ona 20 tygodni w przypadku jednego dziecka i odpowiednio więcej, w sytuacji ciąż mnogich. Z pierwszych 14 tygodni urlopu macierzyńskiego może skorzystać wyłącznie matka dziecka. Pozostałą część urlopu może wykorzystać ojciec, pod warunkiem, że sam także jest zatrudniony na umowę o pracę. Mężczyzna może też ubiegać się o urlop ojcowski, zarezerwowany tylko dla mężczyzn posiadających władzę rodzicielską. A czym są urlopy rodzicielskie i wychowawcze? Urlop rodzicielski został wprowadzony w Polsce stosunkowo niedawno. Można z niego skorzystać bezpośrednio po zakończeniu się urlopu macierzyńskiego. Co istotne, urlop ten przysługuje zarówno matce, jak i ojcu. Urlopy wychowawcze to z kolei przerwy w pracy, otrzymywane w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, po tym, jak jego rodzice wykorzystają urlop macierzyński i urlop rodzicielski. Dotyczy on opieki nad starszym dzieckiem, które nie jest już niemowlęciem.
Dotychczasowe zasady
Do końca 2015 roku prawo do urlopu macierzyńskiego miały tylko osoby zatrudnione na etacie i te, które opłacają ubezpieczenie chorobowe, a także prowadzą działalność gospodarczą. Wymiar urlopu macierzyńskiego zależał od liczby urodzonych podczas jednego porodu dzieci. Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego kobieta mogła starać się o dodatkowy urlop macierzyński, który również uwzględniał liczbę dzieci, urodzonych podczas jednego porodu. W przypadku jednego dziecka trwał on 6 tygodni, a w innych sytuacjach 8 tygodni. Warto podkreślić fakt, że rodzice mogli podzielić się dodatkowym urlopem macierzyńskim. Urlop ten mógł być jednak udzielony tylko w dwóch częściach, z których należało korzystać w podziale na tygodnie. Z kolei urlop rodzicielski mógł trwać maksymalnie 26 tygodni, czyli tyle, ile urlop macierzyński podstawowy i urlop macierzyński dodatkowy razem. Długość urlopu rodzicielskiego nie była wówczas zależna od liczby urodzonych dzieci przy jednym porodzie.
Co się zmieniło?
Zmiany ze stycznia 2016 roku sprawiły, że rodzice, którym do tej pory nie przysługiwał zasiłek rodzicielski, mogą przez rok dostawać 1 tysiąc złotych netto. Pieniądze te otrzymują zarówno bezrobotni, pracujący na umowę o dzieło, rolnicy, jak i studenci. Ponadto do okresu urlopu rodzicielskiego włączono istniejący wcześniej dodatkowy urlop macierzyński, wydłużając tym samym jego wymiar. Długość urlopu rodzicielskiego zależy obecnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Przysługuje on w wymiarze 32 tygodni w przypadku urodzenia się jednego dziecka i 34 tygodni w przypadku urodzenia się większej ilości dzieci. Od 2016 roku rodzice mają możliwość korzystania z urlopu rodzicielskiego w maksymalnie 4 częściach, z tym że jedna z nich powinna przypadać bezpośrednio po okresie urlopu macierzyńskiego. Opiekunowie mają czas na jego wykorzystanie aż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat. Dodatkowo 16 tygodni urlopu rodzicielskiego można wykorzystać w dogodnym dla rodziców czasie, który nie przypada bezpośrednio po poprzedniej części urlopu.
Jak ubiegać się o urlopy ojcowskie, rodzicielskie i wychowawcze?
Urlop wychowawczy przysługuje zarówno matce jak i ojcu (Źródło: polki.pl)
Urlop ojcowski nie jest obowiązkowy i aby go otrzymać, pracownik musi złożyć pisemny wniosek o taką przerwę w pracy, najpóźniej 7 dni przed planowanym początkiem urlopu. Co ważne, pracodawca nie może odmówić ojcu prawa do takiej przerwy. Urlop ojcowski trwa 14 dni kalendarzowych. Należy go wykorzystać do momentu ukończenia przez dziecko dwudziestego czwartego miesiąca życia. Z kolei, aby uzyskać urlop rodzicielski, należy złożyć wniosek o udzielenie takiego urlopu w ciągu 21 dni od dnia porodu. Wówczas pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru. Drugi sposób to złożenie wniosku w terminie późniejszym, na minimum 21 dni przed rozpoczęciem urlopu, jednak w takim przypadku zmniejszeniu ulegnie wysokość zasiłku macierzyńskiego. Urlop wychowawczy przysługuje natomiast każdemu pracownikowi – zarówno matce jak i ojcu – który ma co najmniej sześciomiesięczny staż pracy. W ramach 36-miesięcznego wymiaru urlopu wychowawczego, jeden miesiąc przeznaczony jest wyłącznie dla drugiego rodzica. Z urlopu wychowawczego można skorzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 lat. Wniosek o urlop wychowawczy należy złożyć u pracodawcy co najmniej 21 dni przed datą, od której zamierza się go rozpocząć.
Urlopy dla młodych rodziców dają możliwość poświęcenia uwagi nowo-narodzonemu dziecku, w pierwszych i przełomowych miesiącach jego życia. Jednocześnie gwarantują opiekunom korzystanie ze świadczeń finansowych w chwili, gdy odbywają taką przerwie w pracy. W styczniu 2016 roku doszło do wielu zmian w zakresie funkcjonowania i przydzielania urlopów macierzyńskich, ojcowskich, rodzicielskich i wychowawczych. Dobrze by było, gdyby rodzice oczekujący na przyjście na świat swojego potomka, zagłębili się w temat urlopów, mogąc w pełni skorzystać z oferowanych przez nie możliwości.
Dodaj komentarz
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.